Mesud Barzani, kendi kalemiyle bir kitap yazdı, adı; ‘Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi’…Bilndiği üzere hem Irak hem de İran hükümetleriyle çatışmaya giren Molla Mustafa Barzani ve bin kadar peşmergesi Sovyet Rusya’ya sığınbmıştı. Tam 11 yıl orada kaldılar, 1958’te Irak’a geri döndüler.
Peki bu geçen 11 yılda, Sovyet Rusya’da ne oldu?Mesud Barzani, Babası ve Molla ve beraberindeki peşgergeler için ‘ajanlaştırıldılar’ diyor, işte o sözleri;bu durum için şöyle diyor:
‘AJANLAŞTIRILDILAR’“Burada bir hususu üzülerek belirtmeliyiz ki,“İran Kürdistanı’ndan seçilen bazı kişiler, siyasi önderlik mekanizmasındaki görevlerini savsakladılar ve ilkelerine, ulusal görevlerine riayet etmediler. Sovyet Bakırov’un elinde birer oyuncağa dönüştürler, bir anlamda Bakırov’un gizli ajanları haline geldiler. Bu gelişmeler üzerine Barzani, Bakırov’un peşmergeler üzerindeki etkisini azaltmak için başka bir yere nakil istedi”.
SOVYET RUSYA’DA NE OLDU?İkinci Dünya Harbi sonrasında İran’a Sovyet işgali sürüyordu. 1942 ittifak anlaşmasına göre, savaşın sonra ermesiyle birlikte, altı ay içinde İran’dan çekilmesi gerekiyordu ama çekilmemiş, üstüne de İran’ın toprak bütünlüğü yok sayarak, biri özerk(Azerbaycan), diğeri bağımsız( Mahabad) iki devlet kurmuştu.
4 Nisan 1946’da, Sovyet Rusya ile bir anlaşma yaptı; Sovyetler İran’dan askerini çekecek, buna karşılık İran petrolleri müşterek işletilecek, %51 hissesi de Sovyetlere verilecekti. Anlaşma imzalandı; 1946 Mayısında, Sovyet askeri işgale son verip İran’dan tamamen çekildi.
13 Aralık 1946’da, Azerbaycan Cumhuriyeti yıkıldı.
17 Aralık 1946’da, Azerbaycan’dan dört gün sonra Mahabad Kürt Cumhuriyeti de yıkıldı.
MOLLA MUSTAFA BARZANİ RUSLARA SIĞINIYOR
Molla Mustafa ise 560 silahlı peşmergesiyle Ruslara sığınmaya karar vermişti. 18 Haziran 1947’de, yaklaşık yirmi gün süren bir yolculuktan sonra Aras Nehri’ni gereçerek Ruslara iltica etti.
SOVYET GERİLLASI BARZANİLER
Rusların Mahabad’da Molla Mustafa Barzani eliyle kurdurduğu bu devletin bir diğer önemli sonucu da şudur: peşmerge Barzaniler, Rusların verdiği modern silahlar ve askeri eğitimle düzenli birliklere geçmiştir. Burada konu edilen düzenli birlik, dağlarda gezen birkaç peşmerge değil, Molla Mustafa’nın Irak kuzeyinden İran’a taşıdığı bini aşkın kişidir. Çocuklar dahil, hepsi silahlandırılmış, eğitilmiş, taktik ve stratejiyi bilen bir güç haline getirilmiştir.
1947’de Mahabad Kürt devleti yine Ruslar tarafından yıkıldı ama bu Molla Mustafa Barzani, düzenli askeri eğitimden geçmiş bini aşkın peşmergesiyle aynı yıl Rusya’ya iltica etti. Molla Mustafa, Ruslarla anlaşmalı olarak Aras Nehri’ni aştıktan sonra, belki de aynı anda, Londra radyosu “Flaş Haber” olarak bu olayı şöyle duyuruyordu:
“İran ordusuyla Kürtler atasında, Rus sınırı yakınlarında büyük bir savaş çıktı. Kürt lider Mele Mustafa Barzani sayıları iki bini bulan adamlarıyla birlikte Rus sınırını geçmeyi başardı(1)”.
Oysaki Barzani hiç çatışmaya girmeksizin Aras Nehri’ni sessizce geçmiş, kendisini bekleyen Ruslara sığınmıştı.
19 Haziran 1946’da, Barzani’nin Rus sınırını aştıktan iki gün sonra, Londra Radyosu bir flaş haber daha geçti; Barzani, Allah’ın takdiri ilahisiyle İran ordusundan kendisini kurtarmayı başarmış ve salimen Rusya’ya geçmişti:
“Bağdat’da dört subay idam edildi. Buna karşılık Mele Mustafa Barzani mucizevi bir şekilde kurtuldu ve Ruslara sığınmayı başardı(2).”
Peki, bu Molla Mustafa bu Rusya’ya neden iltica etmişti?
Ya da Ruslar, neden Molla Mustafa’yı seve seve kabul etmişti?
Önce Barzani’nin Rusya’da neler yaptığına bir bakalım…
SOVYET HİMAYESİNDE BARZANİ VE PEŞMEREGELER
Barzani Rus topraklarına geçtikten sonra, Ermenistan Cumhuriyeti’nin Nahçıvan(Bugünkü Azerbaycan’ın kenti)‘a götürüldü, adamları ise tel örgürlerle çevrili açık bir kampa yerleştirildi. Dışarı çıkışları yasaklandı, yaralıları tedavi edildi.
Barzaniler yaklaşık kırk gün kampta kaldı, sonra Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ağdan, Laçin ve Ayvulağ bölgelerine dağıtıldılar. Barzani ise önce Şuş, ardından Bakü’ye nakledildi… Burada, başta Stalin ve Bakırov olmak üzere Sovyet yetkililerine mektup ve rapor yazmakla işe koyuldu. Bunların tesiri olsa gerek ilk olarak Kasım 1947 sonunda, Bakırov, tarafından huzura kabul edildi.
Görüşme işe yaradı; sığınmacıların yaşam koşulları iyileştirildi ve 10 Aralık 1947’de, Barzani ve adamlarının tamamı Bakü’deki kampa nakledildi.
Barzaniler artık askeri teçhizat ve silaha kavuşmuştu.
