İdrisi Bitlisi Osmanlı idare sistemine Doğu Anadolu’daki aşiretlerin ‘beylik’ sistemine geçişi Yavuz Sultan Selim’le başlar.Çaldıran savaşında Sultan Selim’le Doğu Anadolu’daki aşiretler arasında arabulucuk yaparak aşiretleri beyliklere dönüştüren kişi ise Bitlisli İdris’tir. Çaldıran Savaşı öncesi ve sonrasında yaptığı işlerden dolayı ödüllendirilmiştir.
Bitlisli İdris’in ödülü, iki bin Venedik Duka altını, sekiz hilat, kabzası altın işlemli bir kılıç ile padişahın Yavuz Selim’in takdirini kazanmak olmuştur. Ayrıca Yavuz Sultan Selim, bağlılıklarını belirten beylere dağıtılmak üzere on yedi sancak, sırma işlemeli beş yüz hilat ve 25 bin Duka Venedik altını göndermiştir.(1)“
AŞİRET REİSLERİ NASIL BEY OLDU
Çaldıran savaşını kazanan Yavuz Sultan Selim’den aldığı fermanların sayesinde Bitlisli İdris, bölgedeki yönetimi yeni bir düzene geçirdi. Buna göre, bu bölge toprakları yönetim olarak üç ayrı statüye ayrıldı; Osmanlı Sancakları, Ekrad Sancakları ve Hükümet sancakları.
Padişah tarafından atanan Osmanlı sancakları dışındaki her iki sancak, babadan oğula geçen bir feodal düzeni tanımlıyordu. Bu düzen, yüzyıllar sonra Barzanilerin Irak Federe Kürdistan Yönetimi’ne gidecek yolun açılmasını sağlayacaktır, ama o yıllarda kimse bunu bilmiyordu…
DOĞU ANADOLU’DA OSMANLI SANCAKLARI
Yeni düzenlemeyle Diyarbakır eyaleti, Doğu Anadolu’nun merkezi oldu.
Diyarbakır ile Van, İran sınırında yer aldığı için ayrı bir önem kazandı; bu sancaklar bölgenin merkezleri durumuna getirildi.
Bıyıklı Mehmed Paşa Diyarbakır’a beylerbeyi olarak atandı.
Böylece Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da üç tip sancak ortaya çıktı: Klasik Osmanlı sancakları, yurtluk-ocaklık sancakları ve hükümet sancakları….
